Hamileyken vücudunuz içinizde büyüyen bebeğinize uyum sağlamak için genişler ama muhtemelen ayaklarınızın da göbeğiniz gibi şişeceğini tahmin etmemiştiniz.
Bazen ödem olarak da adlandırılan ayak şişmesi, 10 gebelikten yaklaşık sekizinde görülür ve genellikle vücudunuzda artan sıvılardan kaynaklanır. Hastalar ikinci veya üçüncü trimesterlerinde ellerinde, kollarında, ayaklarında ve hatta yüzlerinde şişme fark edebilir, ancak özellikle ayaklarda şişme hamileliğin herhangi bir aşamasında gerçekleşebilir.
Kadın Doğum Uzmanı/Jinekolog Sherry Ross, “Gebelikte şişkinlik tamamen normal ve beklenen bir durumdur” diyor, "Vücudunuz yaklaşık olarak %50 daha fazla kan hacmi ve bebeğin büyümesine ve gelişmesine yardımcı olan diğer vücut sıvılarını üretir."
Ayak şişmesi rahatsız edici olsa da genellikle sizin veya bebeğiniz için zararlı değildir. Buna neyin sebep olduğunu, nasıl rahatlama sağlayabileceğinizi ve ayak şişmesinin ne zaman endişe kaynağı olması gerektiğini öğrenin.
Hamilelikte ayak şişmesi nedenleri
Hamilelik sırasında ayaklarınızın ve aslında tüm vücudunuzun şişmesinin birkaç nedeni bulunur. Birincisi, bebek taşırken meydana gelen normal fizyolojik değişikliklerdir. Hamilelik ilerledikçe kan hacmi de düzenli bir şekilde artar.
Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı klinik eğitmeni olan Leah Savitsky, "Toplam kan hacmi artar, ancak bu kan hamile olmadığınız zamankinden biraz daha suludur. Bunun teknik ifadesi, plazma ozmolalitesinin azalmasıdır” diyor. Dr. Savitsky, kan normalden sulu olduğunda, su kısmının tamamen damarlar içinde kalmasının zorlaştığını açıklıyor. Bazıları çevre dokulara sızarak görülen şişmeye neden olabilir.
Doğumdan sonraki süreç de dahil olmak üzere, şişlik, hamileliğin herhangi bir döneminde başlayabilir. En sık üçüncü trimesterde ortaya çıkar. 28 ila 42 hafta arasında, kan hacminiz hamilelik öncesine göre neredeyse iki katıdır. Bununla birlikte, ayak şişkinliği hamileliğin her aşamasında ortaya çıkabilir ve sadece kan hacminden kaynaklanmayabilir.
İlk trimester
Yeni hamileyseniz ve ayakkabılarınızın artık ayağınıza uymadığını fark ettiyseniz, sorunun nedeni şiş ayaklar olmayabilir. Doğum hazırlığında pelvisi gevşetmekten sorumlu üreme hormonu olan Relaksin, hamile bir kadının ayak boyutunun büyümesine neden olabilir.
Dr. Savitsky, "Relaksin, eklemlerin, tendonların ve bağların tam anlamıyla gevşemesine ve doğuma izin vermek için esnemesine yarar" diyor, "Bu hormon pelvise özgü değildir, bu nedenle ayaklarınızı da etkiler ve ayaklarınızın düzleşmesine ve uzamasına neden olabilir."
Gevşeme seviyeleri hamileliğin erken döneminde en yüksek seviyededir, bu nedenle ilk üç aylık döneminizde ayakkabılarınızı giymekte özellikle zorluk çekebilirsiniz.
Ayakta ya da bacakta ani şişmeler endişe kaynağı olabilir. Vücudun derinlerinde görünen kan pıhtılarına derin ven trombozu denir. Tedavi edilmezlerse, potansiyel olarak ölümcül olabilir. Derin ven trombozunun belirtileri arasında, etkilenen bölgede ağrılı şişlik, kızarıklık ve dokunulduğunda sıcaklık yer alır.
Çalışmalar, hamileliğin DVT riskini beş kat artırdığını kaydeder, bu nedenle, bu semptomlardan herhangi birini yaşıyorsanız derhal tıbbi yardım almanız önemlidir.
İkinci trimester
İkinci trimester olan ikinci üç aylık döneme girdiğinizde, ayaklarınızın ilk kez daha şiş olduklarını fark edebilirsiniz. Belki de ayakkabılarınızı gece çıkardığınızda, sabaha göre ayağınız daha şiştir. Bunun sebebi, özellikle de uzun süreler boyunca ayakta kaldıysanız, sıvının vücudunuzun alt kısmına doğru toplanmasıdır.
Dr. Ross, "Karıncalanma, ağrı ve ağırlık hissi yaygın belirtilerdir" diyor, "Uzun süre ayakta kalmak şişliği daha da kötüleştirecektir."
Can sıkıcı bir durum olsa da bunun vücudunuzun tam olarak yapması gerekeni yaptığının, yani doğum için hazırlandığının bir işareti olduğunu bilmelisiniz. New York'ta bir kiropraktik uzmanı olan Eric Winiarz, "Vücudu yumuşatmak ve doğum yapmaya hazırlanmak için dokularınızdaki ve eklemlerinizdeki sıvı havuzlarında bu artış gerçekleşir " diyor.
Üçüncü trimester
28. haftada üçüncü trimestere girdiğinizde, ayaklarınız şimdiye kadar hiç şişmediyse bile bu şişmesi için en olası zamandır. Hamileliğiniz boyunca zaten şişlik yaşadıysanız da şiddetinin arttığını görebilirsiniz. Dr. Ross, "Üçüncü trimester sürecinde büyüyen rahim, alt ekstremitelere daha fazla baskı uygulayarak şişliği ayaklarda, ayak bileklerinde ve bacaklarda oldukça belirgin hale getirir" diyor.
Sıvıdaki artışa ek olarak, rahminizin ağırlığı kardiyovasküler sisteminize ek bir yük bindirir. Çünkü bebeğiniz, alt vena denilen büyük bir damarı iter ve bu basınç dolaşımı yavaşlatarak sıvının bacaklardan kalbe geri taşınmasını zorlaştırabilir.
Dr. Winiarz, "Hamileyken ve sırt üstü yattığınızda, bebeğin ağırlığının artması bu damarı sıkıştırabilir ve kanın alt uzuvlardan düzgün şekilde boşalmasına izin vermeyebilir" diyor, "Bu yüzden hamileliğinizin son üç aylık döneminde sırt üstü uyumak istemezsiniz."
Hamileliğin son birkaç haftası en zorlayıcı dönem olabilir. İyi haber şu ki, doğumu takip eden günlerde bu fazla sıvı da vücuttan atılır. Can sıkıcı olansa bu boşalma artan idrara çıkma ve gece terlemeleri yoluyla gerçekleşir.
Ayaklarınızdaki şişkinliği nasıl azaltabilirsiniz?
Hamilelikteki şişkinliklerin çoğu normal ama ağrılı ve rahatsız edici olabilir. Neyse ki, semptomları ve şişlikten kaynaklı rahatsızlığı hafifletmek için uzmanların bazı önerileri var:
Düzenli egzersiz
Yoga yapmak, yürümek veya yüzmek gibi düzenli ve hafif egzersizler vücuttaki dolaşımı artırarak inatçı şişliklerin geçmesine yardımcı olabilir. Buna ek olarak, Dr. Winiarz daha spesifik bir egzersiz öneriyor: "Kalçanız, bacaklarınız ve ayaklarınız dümdüz duvara dayalı olacak şekilde sırt üstü uzanabilirsiniz. Her iki ayağınızı da yukarı ve aşağı hareket ettirin. Bu egzersizi birkaç dakika yapabilirsiniz. Böylece alt ekstremitelerden bir miktar sıvının atılmasına yardımcı olacaksınız.”
Ancak, üçüncü trimesterde uzun süre sırt üstü uzanarak vakit geçirmeniz önerilmez. Rahim ağırlığınız, alt vena kava adı verilen büyük damarı sıkıştırabilir ve bu da bebeğinizin sağlığını tehlikeye atabilir.
Tuz tüketimini azaltın
Tuz oranı yüksek yiyeceklerden kaçının, özellikle de fast food olanlardan. Dr. Winiarz, "Vücut, çok fazla tuz algıladığında, suyu tutma eğilimindedir" diyor, "Bu biraz şişme ve şişkinliğe neden olabilir." Bunun yerine, beslenmenizi taze meyve ve sebzeler, yağsız et ve proteinlerle zenginleştirmeyi hedefleyin.
Kompresyon çorapları giyin
Diğer bir yaygın yöntem, kompresyon çorapları giymektir. Dr. Winiarz, "Uzun kompresyon çorapları giymek bacaklarda hafif baskı sağlar. Bu da sıvı hareketini ve dolaşımını teşvik eder “diyor.
Dr. Savitsky, şişliği veya ağrıyı hafifletmeye yardımcı olmak için 15 ila 20 mmHg basınç seviyesi olan çorapları tercih etmenizi öneriyor ve "Çoraplarınızın üst kısmında çok sıkı bir bant olmadığından emin olun. Bu, çorapların amacını bozan kan dönüşünü engelleyebilir" " diye ekliyor.
Bol su tüketin
Vücudun su tutması ile bir savaş halindeyken daha fazla sıvı içmek mantıksız gelebilir, ancak vücudumuz ihtiyaç duyduğu kadar almıyorsa suyu tutar. Amerikan Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanları ve Jinekologlar Koleji'ne göre, hamilelik sırasında günde 8 ila 12 bardak su içmelisiniz.
Ayaklarınızı kaldırın
Hamileliğiniz boyunca, uzun süreler ayakta durmaktan kaçınmalı ve ayaklarınızı sık sık yukarı kaldırmalısınız. Dr. Ross, "Tüm gün periyodik olarak ayaklarınızı kalp seviyenizin üzerine yükseltin" diyor. Bu, kanın ve sıvıların kalbinize geri akmasını teşvik edecektir.
Tuz banyosu uygulayın
Magnezyum sülfat olarak da bilinen Epsom tuzlarının vücuttan toksinleri çekip iltihabı azalttığı bilinir, ancak yine de bu iddiayı destekleyecek çok fazla bilimsel kanıt yok. Ancak Epsom tuzuyla ayak banyosu yapmak kesinlikle rahatlamanıza yardımcı olabilir. Dr. Winiarz, "Bu tür bir banyo, bacaklarınızdaki kas gerginliğini gidermeye de yardımcı olabilir" diyor ve yaklaşık 15 dakika tuzlu ayak banyosu öneriyor.
Doğum öncesi masajı yaptırın
Dr. Winiarz hastalarına doğum öncesi masajları tavsiye ediyor. Araştırmalara göre, özellikle lenfatik drenaj masajı gibi doğum öncesi masajlar, alt ekstremitelerdeki şişliği azaltabiliyor.
Doğum öncesi masajlar genellikle bebeğiniz için güvenli kabul edilirken, randevu almadan önce yine de sağlık uzmanınıza danıştığınızdan emin olun.
Şiş ayaklardan ne zaman endişelenmeli?
Dr. Savitsky, şişmiş ayakların genellikle hamilelik sürecinde normal karşılandığını ama aynı zamanda preeklampsinin veya nadiren de olsa önemli kalp problemlerinin bir belirtisi olabileceğinin altını çiziyor.
Hamilelikte preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) veya yüksek tansiyon genellikle böbrek veya karaciğer hasarının sonucunda idrarda proteine sebep olur. 20 haftalık hamilelikten sonra ortaya çıkar ve bebeğiniz ve sizin için potansiyel olarak çok tehlikelidir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre, yaklaşık 25 hamileden biri bu durumu yaşar.
"Günün sonunda, ayaklarda veya vücudun başka herhangi bir yerinde ani ve yoğun bir şişkinlik olursa, semptomları tartışmak ve tansiyon kontrolü ve diğer laboratuvar testlerinin gerekip gerekmediğine karar vermek için sağlık uzmanına başvurmak önemlidir” diyor Dr. Savitsky.
Preeklampsi, nadiren de olsa doğumdan sonra ortaya çıkabilir, bu nedenle doğumdan sonra yaşadığınız şişlikleri de göz ardı etmemelisiniz.
Eğer bacaklardan sadece biri şişerse, bu o bacakta bir DVT belirtisi olabilir. Dr. Savitsky, "Bu durumda genellikle tek bacakta biraz baldır hassasiyeti ve bazen de biraz kızarıklık gelişir" diye açıklıyor.
Nefes darlığı, baş dönmesi, mide bulantısı veya şiddetli ve sürekli baş ağrıları ile birlikte vücudunuzda ani veya kötüleşen bir şişlik yaşarsanız, bu preeklampsi belirtisi olabilir ve hemen doktorunuza başvurmalısınız.
Konuya dair daha fazla ayrıntı için ilgili makalelerimize göz atmak isteyebilirsiniz:
Hamilelikte Ayakkabı Seçimi Nasıl Yapılmalı?
Hamilelikte Ayaklarda Kaşıntı Neden Olur?
Hamilelikte Bacak Krampları Neden Olur? Nasıl Geçer, Ne İyi Gelir?