Topuk dikeni nedir ve nasıl oluşur, önlemek mümkün mü, hangi ayakkabılar tercih edilmeli gibi soruların cevaplarını sizler için bir araya getirdik.
Topuk dikeni nedir?
Topuk dikeni, topuk kemiğinin dibinde çıkıntıya neden olan kalsiyum birikintisidir. Sadece röntgenle görülebilen topuk dikenleri bazen ağrısızdırlar, ancak genellikle hasta dikene bağlı olarak topuk ağrısı çeker. Çoğu insan topuk dikeni ile plantar fasiitin aynı şeyler olduğuna inanır, ancak bu doğru değildir. İkisi arasındaki en büyük fark, acının kaynağıdır.
Plantar fasiit genellikle ayak kemerinde topuk boyunca ağrıya neden olur ve plantar fasya hasarından veya aşırı kullanımından kaynaklanır. Öte yandan topuk dikenleri, topuk kemiğinin kendisinde küçük, pürüzlü kalsiyum birikintilerdir ve plantar fasyada yaşanan travmaya tepki olarak gelişirler.
Topuk dikenlerinin sebepleri nelerdir?
Topuk dikeninin en yaygın nedeni ayak kasları ve bağlarındaki gerginliktir. Genellikle plantar fasyanın gerilmesiyle başlar. Ardından, topuk kemiğini kaplayan zarın tekrar tekrar yırtılmasından sonra dikenler oluşur.
Topuk dikeni özellikle koşu ve atlama egzersizi yapan sporcularda yaygın olma eğilimindedir ama başka risk faktörleri de bulunur. Topuk kemiğini kaplayan zar, düzgün uymayan ayakkabılar, aşırı ağırlık veya hareket şeklindeki bir dengesizlik tarafından aşındığında da topuk dikenleri görünebilir.
Topuk dikeni belirtileri
Bazı insanlar röntgen çektirene kadar topuk dikenine sahip olduğunu fark etmeyebilir ama büyük bir çoğunluk için her adımı bir öncekinden daha zor hale getirebilecek önemli bir ağrı söz konusudur.
Topuk dikenleri aralıklı veya kronik ağrıya neden olur, özellikle de yürürken veya koşarken. Çoğu zaman ağrının kendisi aslında topuk dikeninden değil, onunla ilişkili yumuşak doku yaralanmasından kaynaklanır. Genellikle ayağın altına bir bıçak veya iğne batıyor gibi hissedilir. Özellikle de sabah saatlerinde. Gün ilerledikçe bu acı, hafif bir ağrıya dönüşecektir.
Ağrı dışında en yaygın şikayetlerden bazıları, topuğun ön tarafındaki iltihap ve şişliktir. Bazen bu belirtiler ayağın kemerine yayılır. Hatta ayağınızda küçük bir kemik çıkıntısı bile fark edebilirsiniz.
Uygun değerlendirme ve teşhis için bir ortopedi cerrahı veya ayak hastalıkları uzmanına danışmanız tavsiye edilir.
Topuk dikeni nasıl tedavi edilir?
Topuk dikenlerinden kurtulmanıza yardımcı olacak çok sayıda tedavi seçeneği vardır.
Ameliyatsız tedaviler
Topuk dikenleri genellikle sadece dinlenmeye olumlu yanıt vermez. Sürekli ağrı ve rahatsızlığı gidermeye yardımcı olması için aşağıdaki seçeneklerden birini deneyebilirsiniz:
* Esneme egzersizleri
* Kasları ve tendonları sarmak veya bantlamak
* Destekleyici bir çift ayakkabı giymek
* Mevcut ayakkabılarınıza ayakkabı ekleri veya ortez cihazları takmak
* Gece atelleri
* Fizik tedavi
Topukta oluşan ağrı bazen reçetesiz satılan ilaçlara yanıt verebilir. Bunların en popüler olanları asetaminofen, ibuprofen veya naproksendir. Yine de, her rahatsızlıkta olduğu gibi, doktorunuza danışmadan ilaç kullanmamanız önerilir.
Ağrı dengesiz veya zayıf yürüyüşün bir sonucuysa, yanlış basmanızı önlemek ve ekstra topuk desteği sağlamak için özel olarak tasarlanan ve ayak hastalıkları uzmanı reçetesiyle üretilen kalıplanmış ayakkabı ekleri (ortez) gerekli olacaktır.
Bazı durumlarda, doktorlar bölgedeki iltihabı hafifletmek için bir kortikosteroid enjeksiyonu da kullanabilir.
Cerrahi tedaviler
Neyse ki, topuk dikeni problemi yaşayanların yüzde 90'ından fazlası cerrahi olmayan bir tedavi ile iyileşir.
Amerikan Ortopedi Cerrahları Akademisi'ne göre, doktorunuz genellikle yukarıdaki gibi konservatif yöntemler başarısız olursa topuk dikeni için ameliyatı önerecektir. Çeşitli cerrahi prosedürler ve yaklaşımlar mevcuttur. En yaygın yaklaşım, plantar fasya bağını topuk kemiğinden ayırmak ve topuk dikenini özel aletlerle çıkarmaktır.
Herhangi bir ameliyata karar verilmeden önce kapsamlı testler ve muayenelerin yapılması gerekecektir. Ayrıca dinlenme, sıkıştırma, buz kompres ve ağırlık taşıma kurallarını içeren tüm ameliyat sonrası önerilere de uymanız çok önemlidir. Hatta ameliyattan sonra bandaj, ameliyat ayakkabısı, alçı, atel veya koltuk değneği kullanmanız gerekebilir.
Sinir hasarı, prosedürle ilişkili önemli bir risk faktörüdür. Topuk dikeni ameliyatları, tekrarlayan topuk ağrısı, nöralji, bölgede uyuşma, enfeksiyon, kramp ve tendinit gibi olası komplikasyonlara da sebep olabilir.
Topuk dikeni nasıl önlenir?
Topuk dikenlerini önlemek, onları tedavi etmenin en iyi yoludur. Darbe emici tabana sahip, ayağınıza tam uyan ayakkabılar giyerek topuk dikenlerini önleyebilirsiniz.
Her aktivite için doğru ayakkabıyı seçmelisiniz. Egzersiz yapmadan önce, kasları uygun şekilde ısıtmayı ve esnetmeyi unutmamalısınız. Egzersiz sırasında, hızınızı ayarladığınızdan emin olun. Taban ve topukları aşırı yıpranmış ayakkabılar giymekten kaçının. Topuk dikenlerini önlemek için sağlıklı bir kiloya sahip olmanız da çok önemlidir.
Ne tarz ayakkabılar tercih etmelisiniz?
İster topuk dikenini önlemeye çalışıyor, ister topuk dikeni için en iyi ayakkabıyı arıyor olun, işte dikkat etmeniz gereken başlıca özellikler:
Kemer desteği
Doğru ayakkabı ararken uygun kemer desteği çok önemlidir. Topuk dikeni problemi yaşayan birçok insan, ek desteğe ihtiyaç duyulan düşük veya yüksek arklara sahiptir.
Yastıklamalı şok emici tabanlar
Ayaklarınızın tüm yüzeylere uyum göstermesini sağlamaya çalışırken uygun yastıklama çok önemlidir. Ayrıca ayaklarınızı stresten uzak tutmak için tercih ettiğiniz ayakkabıların tabanları şok emici özelliğe de sahip olmalıdır.
Destekleyici topuk sayaçları
Ayakların arkasını sabitlemeye yardımcı olacak denge özelliği sunan ayakkabılar tercih edin. Bu, topuk ve ark bölgesinde hissedilen ağrıyı azaltacaktır.
Rahatlık
Her şeyden önce, seçeceğiniz ayakkabılar rahat olmalı. Rahatsız edici ayakkabılar giydiğinizde, başka herhangi bir şeye konsantre olmakta zorlanır ve tüm günü stresli geçirirsiniz. Ayakkabılarınızın gerçekleştirdiğiniz aktiviteye uygun olduğundan emin olun.
Çıkarılabilir tabanlar
Bazı ayakkabıların özelliği olan çıkarılabilir tabanlar, ayağınızın ihtiyacına göre iç tabanın ayarlanmasına izin vermesi açısından güzel bir seçenektir.
Sporcular için özel ihtiyaçlar
Topuk dikeni sorunu yaşayan bir sporcuysanız, ayaklarınıza özel ilgi göstermeniz gerektiğini unutmamalısınız. Onları mümkün olan en iyi ayakkabılarla desteklemeli ve spordan sonra da dinlenmelerine izin vermelisiniz.
Topuk dikeni için en iyi koşu ayakkabılarına yatırım yaparak iyileşme sürecine yardımcı olabilir ve hatta hızlandırabilirsiniz. Özellikle topuk bölgesinde ihtiyacınız olan ekstra destek ve yastığa dikkat!