Düztabanlık (pes planus), ayağın altında bulunması gereken kemerlerin çok az ya da hiç olmamasına verilen addır ve çok sık rastlanan bir durumdur.
Bir insan ayağında 26 farklı kemiği bir arada tutan 33 eklem vardır, ayrıca 100'den fazla kas, tendon ve bağ. Ayak tabanında bulunan ve ayak kemerleri denilen enlemesine ve boylamasına yerleşimli çukurluklar ise adımlar için vücutta yaylanma sağlar ve bu da vücut ağırlığının ayak ve bacaklara dağıtılmasına yardımcı olur. Kemerlerin yapısı, bir kişinin nasıl yürüdüğünü belirler. Kemerlerin strese ve çeşitli yüzeylere uyum sağlaması için hem sağlam hem de esnek olması gerekir.
Düztabanlı insanlar ayakta dururken ve yürürken ayakları içe doğru basabilir. Bu ‘overpronation’ olarak bilinir ve ayakların dışa doğru bakmasına da neden olabilir.
Düztabanlı olan pek çok kişinin hiç semptomu yoktur, ancak seyrek de olsa durumun ciddiyetine bağlı olan çeşitli semptomlar yaşanabilir.
Düztabanlık Semptomları Nelerdir?
Düztabanların en yaygın semptomu ayaklarda oluşan ağrıdır. Gergin kaslar veya bağdokular buna sebep olabilir. Diz ve kalçadaki anormal baskılar da bu eklemlerde ağrıya neden olabilir. Ayak bilekleri içe doğru dönerse bu stresler olasıdır.
Düztaban ağrıları, ayak bileği içinde, ayak kemerinde, baldır, diz, kalça ve belde hissedilebilir. Bazı durumlarda ayaklardan biri ya da her ikisi de sertleşebilir.
Düztaban ayrıca vücut ağırlığının eşit olmayan bir şekilde dağılmasına neden olabilir. Bu da ayakkabıların düzensiz veya normalden daha hızlı yıpranmasına neden olabilir.
Düztabanlık Sebepleri
Düztabanlık ebeveynlerden çocuklara geçebilir, dolayısı ile sebep genetik faktörler olabilir. Pediatristler, bu durumu genellikle çocukluk döneminde teşhis eder.
Ancak düztaban, yaşla veya hamilelikten sonra gelişen gelişimsel bir kusurun sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Zayıf kemerler, ayak veya ayak bileği yaralanmaları, artrit veya romatoid artrit, posterior tibial tendonun hasarı, disfonksiyonu veya yırtılması, serebral palsi, kas distrofisi veya spina bifida gibi sinir sistemi veya kas hastalıkları sonradan gelişen düztabanlılığın en yaygın sebepleridir.
Diyabet ve obezite de zamanla gelişen düztabanlık için en büyük risk faktörlerindendir.
Kalifiye sağlık uzmanlarının çoğu, ayakları inceleyerek ve bireyi ayakta dururken ve yürürken gözlemleyerek düşmüş kemerleri teşhis edebilir. Özel durumlarda ise X-ışını, CT taraması veya MRI taraması isteyebilirler.
Düztabanlar, yalnızca rahatsızlığa neden olursa, altta yatan bir bozukluğu gösterirse veya vücudun başka bir yerinde ağrıya neden olursa tedaviye ihtiyaç duyar.
Düztabanlar Nasıl Ayakkabılar Giymelidir?
Düztabanlar ağrıya neden oluyorsa, destekleyici, iyi oturan ayakkabılar tercih edilmelidir.
Ekstra geniş ayakkabılar ve ortopedik tabanlar rahatlama sağlayabilir. Gömme tabanlıklar ve ortezler veya özel olarak tasarlanmış kavis destekleri, ayakların çok içeriye doğru yuvarlanması durumunda ayak kemerindeki baskıyı ve ağrıyı azaltabilir.
Genel olarak, önü sivri veya dar olan ayakkabılardan kaçınmaya çalışılmalıdır. Düztabanlı kişiler güçlendirilmiş topuklu ayakkabıları tercih etmelidir. Ayakkabının içindeki sert topuk dolgusu ayağa destek sağlar. Bu, topuğu, ayağın kemiklerini baldır kasına bağlayan tendonu ve Aşil tendonunu koruyabilir.
Yüksek topuklu ayakkabılar giymek, ayağın ön yarısına çok fazla baskı uygular. Ağrıya neden olabilir ve tendonlara zarar verebilir. Mümkünse, yastıklamalı ve destekli alçak bir topuk seçmelisiniz.
Farklı ayakkabılar farklı ihtiyaçları karşılar. Örneğin, bir kişi bütün gün iş yerinde ayakta durmak için bir ayakkabı stiline ve egzersiz için başka bir ayakkabına ihtiyaç duyabilir.
Ayak sağlığı konusunda uzmanlaşmış bir doktor, düztaban olan bir birey için en iyi ayakkabı stili konusunda tavsiyelerde bulunabilir.