Ayaklarınız şiş ve sizi rahatsız mı ediyor? Hatta belki onları ayakkabınızın içine sığdırmakta bile zorlanıyorsunuz. Muhtemelen ayakta çok fazla vakit geçirdiğiniz içindir ya da…
Herkes zaman zaman ayaklarda şişkinlik problemi yaşar. Özellikle de uzun süre yürüdükten veya ayakta kaldıktan sonra… Ve bu genellikle biraz dinlendirip yüksekte tuttuğunuzda giderilecek bir problemdir. Ancak bazen şişme (ödem olarak da adlandırılır), altta yatan daha ciddi bir sorun için bir kırmızı bayraktır.
Harvard, Brigham ve Kadın Hastanesi'nde ayak uzmanı olan Dr. James Ioli, 'Ben kalp ve kan damarları, kemikler ve cilt gibi vücudun tüm sistemlerindeki olası sorunları dikkate amayı tercih ediyorum' diye açıklıyor.
Ayakta çok durduğunuzda, yerçekimi kanı bacak damarlarınıza çeker ve kandaki suyun bir kısmı bacak ve ayak dokularınıza girerek şişmelerine neden olur. Ancak vücuttaki sıvıların hareketini etkilediği için benzer şişmeye neden olabilecek bazı durumlar da vardır:
• Damar yetersizliği
Bacak damarlarındaki kapakçıklar, kanın yerçekimi tarafından aşağı çekilmesini ve bacak damarlarında birikmesini engeller. Biz yaşlandıkça bu valfler de yaşlanır ve daha az verimli çalışabilir. Bu, şişmiş ayakların yaygın bir nedenidir.
• Flebit
Damarların bu ağrılı iltihabı, şişmiş ayaklara ve ayrıca bacak ağrısına neden olabilir.
• Derin ven trombozu
Bacak damarlarında kan pıhtıları oluşabilir ve bu pıhtılar kanın bacaklardan kalbe dönüşünü engelleyerek bacakların ve ayakların şişmesine neden olur. Bu, hemen teşhis edilip tedavi edilmezse çok ciddi sonuçlar doğurabilir; kan pıhtıları gevşeyip kanda akciğerlere gidebilir ve pulmoner emboli denilen bir duruma neden olabilir. Bu da nefes darlığına, nefes alırken ağrıya ve hatta ölüme sebebiyet verebilir. Pıhtılar genellikle tek bacakta oluşur ve dolayısı ile alışılmadık şekilde görülen şişlik de sadece o bacakta olur. Her iki bacağın ve ayağın aynı anda şişmesi çoğu zaman ciddi olmasa da sadece bir bacağın yeni şişmesi her zaman doktorunuza başvurmanız gereken bir durumdur.
• Kalp yetmezliği
Sağlıksız bir kalp, olması gerektiği kadar etkili pompalamaz ve bacak damarlarından kalbe geri dönmesi gereken kan, damarlarda birikir.
• Karaciğer hastalığı
Bazı karaciğer hastalıkları, karaciğerde üretilen albümin adı verilen bir proteinin kan seviyelerinin düşürmesine neden olabilir. Düşük albümin seviyeleri ise sadece ayak ve bacaklarda değil, yüz ya da eller gibi vücudun diğer bölgelerinde de şişmeye neden olur.
• Böbrek hastalığı
Hastalık böbreklerin vücuttaki fazla sıvıdan (böbreklerin ana işlevlerinden biri) kurtulmasını zorlaştırırsa, dokularda sıvı birikebilir.
Bazen ayaklarda şişlik, kalp yetmezliğiniz veya karaciğer veya böbrek hastalığınız olduğuna dair ilk ipucu olabilir ve doktorunuzun bu olasılıkları göz önünde bulundurması gerekir. Doktorunuz tıbbi öykünüzü dinleyecek ve kalbinizi ve akciğerlerinizi içeren kapsamlı bir fizik muayene yapacaktır. Doktor kan ve idrar testleri, göğüs röntgeni, elektrokardiyogram veya başka testler de isteyebilir.
Diğer nedenler
Şişen ayakların nedenleri her zaman doğrudan vücut sıvılarının akışıyla ilgili olmayabilir. Örneğin:
• Kemik ve tendon koşulları
Ayaklarınızdaki kemikler ve tendonlarla ilgili çeşitli problemler de şişmeye neden olabilir, ancak (vasküler nedenlerin aksine) genellikle ağrıya da neden olurlar. Örnekler arasında kırıklar, artrit ve tendinit bulunur.
• Cilt ve ayak tırnaklarıyla ilgili sorunlar
Yaşlandıkça cildimiz incelir. Bu, cildi kesiklere karşı daha savunmasız hale getirir, bu kesikler daha sonra enfekte olabilir ve yaranın yakınındaki alanın şişmesine neden olabilir. Ayaktaki bir kesik ya da farklı bir travma tüm ayağın şişmesine neden olabilir. Cilde giren batık ayak tırnakları da yaralara ve şişmeye neden olabilir.
• İlaç yan etkileri
Yüksek tansiyonu tedavi etmek için tercih edilen kalsiyum kanal blokerleri gibi bazı ilaçlar da ayak şişmelerinden sorumlu olabilir.
Ne yapmalısınız?
Biraz ayak şişmesi muhtemelen endişelenecek bir şey değildir. Ayaklarınızı kalbinizden daha yüksek bir yere yaslar ve dinlenirseniz, şişlik birkaç saat içinde kaybolacaktır.
Doktorunuzu ne zaman aramalısınız?
'Parmağınızla bastırdığınızda girinti bırakacak kadar çok şişlik varsa veya şişlik aniden gelişirse, birkaç günden fazla sürerse, sadece bir ayağı etkilerse veya ağrı eşlik ediyorsa, belirtilerinizi doktorunuza bildirin. Veya ciltte renk değişikliği olursa…' diye tavsiyede bulunuyor Dr. Ioli.
Son olarak, kendi teşhisinizi koymaktan her zaman uzak durun! Şişliğin bu kadar çok olası nedeni varken, doktorunuzun nedeni araştırmasına, ihtiyacınız olan tedaviyi reçete etmesine ve mümkün olan en kısa sürede ayağa kalkmanıza yardımcı olmasına izin vermek önemlidir.