Milyonlarca insan ayak tabanı ağrısından mustarip. Peki ama ayak tabanı neden ağrır ve bu ağrıyı azaltmak ve kesmek için neler yapılabilir?
Ayaklar vücuttaki hayati şok emicidirler; gün içinde hareket ederken ve yürürken vücut ağırlığını desteklerler. Bu yüzden, ayak ağrısı yaşam kalitenizi bozabilir. Araştırmalara göre yetişkin insanların %77'si ayak ağrısıyla mücadele etmektedir.
Ayağınızın anatomisi hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak, plantar fasiit, metatarsalji ve nöropati gibi ayak ağrılarına neden olan sorunlarla nasıl başa çıkacağınızı öğrenmenize yardımcı olabilir.
Ayak taban ağrısının olası nedenleri
Ayaklar, 26 kemik, 30 eklem ve neredeyse 100 kas ve bağdan oluşur. Ayak parmaklarından Aşil tendonuna kadar, bu anatomik öğelerin her biri dik ve dengeli durmanıza yardımcı olur.
Sağlıklı bir ayakta, bu çok sayıdaki kemik, eklem ve tendon, adımlarınızdaki basıncı emmek için birlikte çalışır ve bir ayak yaralanması veya komplikasyonu oldukça ağrılı hale gelebilir çünkü ayaklarınız tüm vücut ağırlığınızı taşır ve bu her ayağa kalktığınızda canınızın yanabileceği anlamına gelir.
Plantar fasiit: Ayak ağrısının en yaygın suçlularından biri plantar fasiit’tir. Plantar fasiitiniz varsa, topuğunuzla ayak parmaklarınız arasındaki, ayağınızın kemeri boyunca doku iltihaplanır. Bu iltihap, topuğunuzda veya ayağınızın alt kısmında keskin, kısa bıçak darbeleri gibi ağrılara neden olabilir.
Zayıf kemer desteğine sahip ayakkabılar giyen, sert yüzeylerde uzun süre yürüyen veya ayakta duran ya da çıplak ayakla yürüyen insanlar özellikle plantar fasiit geliştirmeye eğilimlidir.
Plantar fasiit semptomları genellikle sabahları şiddetli şekilde kendini gösterir. Uyandığınızda ve yataktan kalktığınızda, topuğunuzda veya ayağınızın alt kısmında başka bir yerde keskin bir ağrı hissedebilirsiniz. Hafif esneme, buz veya ısı paketleri ve yürüyüş gibi düşük etkili egzersizler ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
Metatarsalji: Metatarsalji, ayak ağrınızın bir başka potansiyel nedenidir. Hastalar genellikle ayak parmaklarının hemen arkasında ve ayak parmaklarında ağrı ve iltihap olduğunu bildirirler. Peki ama bu rahatsızlığa ne sebep olur? Metatarsalji, zıplamak veya koşmak gibi ayaklarınızın altını strese sokabilecek yüksek etkili aktivitelerden kaynaklanabilir.
araştırmalara göre, insanların %80'inin hayatlarının bir döneminde mutlaka metatarsalji yaşar. Birçok hasta, hafif ila orta şiddette metatarsalji ağrılarının ayaklarını dinlendirdikten ve ortopedik ayakkabı ekleri kullandıktan sonra düzeldiğini bildirmektedir.
Periferik nöropati: Ayak ağrısı bazen sinir sistemi ile ilişkili de olabilir. Doku iltihabı metatarsalji ve plantar fasiite neden olurken, milyonlarca insan da ayaklarında sinir ağrısı yaşar. Sinir ağrısı veya nöropatinin, diğer ayak rahatsızlıklarına göre tedavi edilmesi ve tanımlanması daha karmaşık olabilir. Nöropatide, bir hastanın sinir sistemi ya hasarlıdır ya da yanlış ateşlenir.
Sinir sistemimiz ayaklarımızı ve ayak parmaklarımızı beynimize bağlar, vücudumuzun her yerine hareket etmemize ve ayak parmaklarımızı hissetmemize izin veren sinyaller taşır. Bazen bir yaralanma veya hastalık bu sinyalleri karmaşıklaştırarak ağrıya neden olabilir. Periferik sinir ağrısı, karıncalanma, yanma veya bıçaklama hissi yaratabilir.
Nöroma: Nöroma, ayağın alt kısmı boyunca ilerleyen ve ayak parmaklarına his veren sinirlerin iltihaplanması veya genişlemesinden kaynaklanır. Birinin metatarsaljiden mustarip olmasına neden olan aynı faaliyetler, bir nöromanın oluşmasına da neden olabilir. Bu, koşma, uygun destek olmadan ayakkabı giyme veya sık sık çok yüksek topuklu ayakkabılar giyme gibi aşırı kullanım faaliyetlerini içerir. Hastalar, genellikle ikinci ve üçüncü ayak parmakları veya üçüncü ve dördüncü parmaklar arasında ayağın alt kısmında bir çakıl taşı veya yabancı bir cisim varmış gibi hissedebilirler. Bu genellikle iki bitişik parmakta uyuşma, karıncalanma ve yanma ile ilişkilidir.
Sesamoidit veya sesamoid stres kırığı: Sesamoidler, ayak başparmağının altındaki iki küçük kemiktir ve ayak başparmağını esneten tendonun işlevini desteklerler. Bu kemikler aşırı yüklenildiğinde iltihaplanabilir ve dolayısı ile ağrı ve şişmeye neden olabilir. Aşırı yük şiddetli ise, içlerinde bir stres kırığı da oluşabilir. Bu kemiklerin yaralanması, doğrudan ayak başparmağının dibinde ağrıya neden olur.
Ne zaman bir doktora görünmeli?
Bazı durumlarda ayak ağrıları herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmadan kendiliğinden ortadan kalkar. Ancak ayak ağrısı kronikleşen insanların sayısı da küçümsenmeyecek kadar fazladır.
Günlük hayatınıza devam etmenizi engelleyen her türlü ayak ağrısı, tıbbi endişe için potansiyel bir nedendir.
Aşağıdakilerden herhangi biriyle karşılaşırsanız, özellikle bir sağlık uzmanına danışmayı düşünmelisiniz:
• Birkaç günden uzun süren yeni bir ağrı
• Yürümenizi engelleyen ağrılar
• Ayak ağrınıza bağlı baş dönmesi veya mide bulantısı (kemik kırığına işaret edebilir)
• Ayak ağrınızla ilgili ateş veya şişlik (bir enfeksiyona işaret edebilir)
• Ayak ağrınıza neden olabilecek bir kaza veya yaralanma
• Mevcut kronik ayak ağrılarınızın daha da kötüleşmesi
Ayak tabanı ağrısı tedavi
Ayak ağrınızı tedavi etmek için sağlık uzmanınız çeşitli yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar veya terapiler önerebilir.
Bazı yiyeceklerin plantar fasiit gibi iltihaplı rahatsızlıklara mucizevi tedaviler sağladığı söylense de ayak ağrısı için kesin bir tedavi olarak hiçbir yiyecek belirlenmemiştir. Bununla birlikte, sağlıklı, iltihap önleyici bir beslenme, sağlık uzmanınızın tıbbi rutinini tamamlayabilir. Zerdeçal, limon suyu ve antioksidan içeren yiyecekler, ayaklarınızdaki şişme gibi vücut iltihabını azaltmaya yardımcı olabilir.
Araştırmalar, özellikle elektro-akupunkturun plantar fasiit ağrılarını hafifletmeye yardımcı olabileceğini kaydeder.
Gelecekteki ayak yaralanmalarını ve zorlanmaları önlemek için hastalar ortopedik parçalar veya destekleyici ve rahat ayakkabılara yönelebilir. Dikkatli yürüme ve esneme, yaralanmadan sonra ayakları güçlendirebilir, ancak hastalar ağrılarını artırabilecek koşma, atlama veya yüksek etkili aktivitelerden kaçınmalıdır.
Ayağınıza soğuk veya sıcak kompres tutmak da şişmeyi azaltmaya yardımcı olabilir. Bununla birlikte, kronik, orta ila şiddetli ayak ağrınız varsa, bununla başa çıkmanıza yardımcı olacak daha güçlü bir ilaca ihtiyacınız olabilir.
Daha ciddi ayak komplikasyonları olan hastalar için uzmanlar, oksikodon veya hidrokodon gibi bir opioid ilacı önerebilir. Opioidleri yalnızca bağımlılığı önlemek için belirtildiği şekilde kullanın ve yeni bir tedavi veya diyet denemeden önce daima sağlık uzmanınıza danışın.
Plantar fasiit, sesamoidit ve nöromlar için başarısız konservatif tedavilerden sonra kortizon enjeksiyonları önerilir. Bu koşullardan herhangi biri şiddetliyse, sağlık uzmanınız birkaç hafta boyunca ayağı kısa bir CAM botu veya cerrahi ayakkabı ile boşaltmanızı önerebilir.